wieża widokowa muzeum śląskie

Aktualizacja, 20 maja

Wystawa „Nie jesteś sama: Outsiderki w sztuce 2025"

Niepokorne, poruszające, autentyczne. Takie są dzieła dziesięciu brytyjskich artystek outsider art, których twórczość często powstaje w izolacji i poza akademickimi strukturami. Wystawa „Nie jesteś sama: Outsiderki w sztuce 2025”, prezentowana od 19 czerwca w Muzeum Śląskim w Katowicach pokaże prace kobiet, które, choć poza systemem, tworzą wyjątkowy, osobisty i intensywny język wizualny. 

Każda z dziesięciu prezentowanych na wystawie brytyjskich artystek nurtu outsider art podąża własną, bezkompromisową drogą. Od eksperymentujących z multisensorycznymi instalacjami Mahli Amatiny i Elinor Rowlands, przez delikatne hafty i batiki Ann Churchill, aż po intensywne, symboliczne malarstwo Yvonne Mabs Francis i niepokojące performance Kim Noble. 

Listę twórczyń uzupełniają romska artystka i aktywistka Delaine Le Bas, konceptualna kolażystka Sarah Jane Hender, artystka czerpiąca z kultury afrykańskiej Kwaga Sillingi oraz Kate Bradbury, tworząca misterne rzeźby z miejskich znalezisk. 

Ich dzieła są radykalnie szczere i estetycznie nieprzewidywalne. Dla wielu z nich sztuka jest nie tylko pasją, ale koniecznością – formą przetrwania, autoekspresji i kontaktu ze światem. Ich twórczość opowiada o codzienności, neuroróżnorodności, duchowości, traumach, wykluczeniu, ale pełna jest nadziei, humoru i czułości.

Czym jest outsider art?

Termin outsider art został ukuty przez angielskiego krytyka i znawcę sztuki Rogera Cardinala, aby przybliżyć koncepcję Jeana Dubuffeta tak zwanej sztuki surowej, tworzonej przez osoby funkcjonujące poza strukturami instytucjonalnymi, często marginalizowane, działające intuicyjnie i z potrzeby serca. Jest to sztuka „z zewnątrz”, ale nie „na marginesie” – jej siła tkwi w autentyczności i radykalnej niezależności. 

Wystawa nieprzypadkowo prezentowana jest w Muzeum Śląskim w Katowicach, gdyż właśnie tutaj znajduje się największa w Polsce kolekcja sztuki nieprofesjonalnej, gromadząca m.in. obiekty z zakresu art brut i outsider art. Jest to niejako dopełnienie prezentowanej przed rokiem ekspozycji „Pierwiastek żeński” skupiającej się na polskich outsiderkach.

Wystawa „Nie jesteś sama: Outsiderki w sztuce 2025” to nie tylko prezentacja nieoczywistych dzieł – to zaproszenie do świata, w którym wrażliwość i niezależność są największą siłą. To także okazja, by spotkać się z odważnymi głosami kobiet, które poprzez sztukę wywalczyły sobie przestrzeń do mówienia własnym językiem – szczerze, bez kompromisów i na własnych zasadach. Wystawa potrwa do 26 października.

Wystawa również w Wielkiej Brytanii

,,Nie jesteś sama. Outsiderki w sztuce 2025” powstała przy współpracy Muzeum Śląskiego w Katowicach z BEAF Arts. To jedna z najciekawszych współprac instytucji z obu krajów, jakie odbywają się w ramach UK/Poland Season 2025. Niedługo po otwarciu wystawy w Polsce, rozpocznie się również jej odsłona w Wielkiej Brytanii, w Boscombe Arts Depot w Bournemouth – ,,You're Not Alone - Women in Art 2025”.

Te siostrzane ekspozycje, odbywające się równolegle i prezentujące różne prace tych samych dziesięciu artystek, mają na celu ukazanie szerokiego spektrum kobiecej kreatywności. Ich dzieła opowiadają o wzajemnych relacjach artystek i ich powiązaniach ze społecznościami, w których żyją, jednocześnie budując silniejsze więzi i promując większą świadomość różnorodnych doświadczeń oraz wkładu kobiet w sztukę współczesną.

UK/Poland Season 2025 – Nowe otwarcie w relacjach pomiędzy Polską a UK

W dobie nieustających przemian politycznych, społecznych i kulturowych, UK/Poland Season 2025 eksploruje najistotniejsze zagadnienia współczesności, takie jak wykluczenie społeczne, kobieca perspektywa w sztuce, migracje, sztuka i niepełnosprawność, zmiany klimatyczne, tożsamość i cyfrowa rzeczywistość. Poprzez eksperymentalne formy ekspresji, nowatorskie rozwiązania technologiczne i różnorodność podejść artystycznych, sezon staje się przestrzenią otwartą dla twórców i twórczyń, odbiorców i odbiorczyń szukających inspiracji w sztuce.

Katowice będą dwukrotnie gościły projekty odbywające się w ramach UK/Poland Season 2025. W Muzeum Śląskim zostanie zaprezentowana wystawa „Nie jesteś sama: Kobiety w sztuce 2025”. Wystawa prezentuje prace artystek z UK, których wspólnym tematem są bariery, napotkane przez nie w dostępie do sztuki i edukacji: brak formalnego wykształcenia, wykluczenie z instytucji artystycznych z powodu okoliczności społecznych, dyskryminacja lub złożone potrzeby zdrowotne. Wystawa obejmuje zarówno prace artystek początkujących, jak i doświadczonych. Tematy i idee podejmowane przez nie to, między innymi: istota kobiecości oraz problemy kobiet we współczesnym świecie.

Artystki na wystawie:

  • Mahlia Amatina,
  • Delaine Le Bas,
  • Kate Bradbury,
  • Ann Churchill,
  • Kim Noble,
  • Yvonne Mabs Francis,
  • Elinor Rowlands 
  • i Patricia Shrigley.

Wystawa będzie dostępna od 19 czerwca do 26 października 2025 roku.

Filmy krótkometrażowe nominowane do BAFTA

Z kolei podczas XXXIV Festiwalu Ars Cameralis (listopad) zostaną zaprezentowane nominowane do nagrody BAFTA filmy krótkometrażowe 2025.

Obecnie na całym świecie – a zwłaszcza w sąsiedztwie Polski – stoimy przed wieloma wyzwaniami. Myślę, że nigdy nie było lepszego czasu dla UK i Polski na wspólne tworzenie i działanie, i – co być może najważniejsze – na wyobrażanie sobie przyszłej współpracy w obrębie kultury i sztuki. UK/Poland Season 2025 właśnie to robi. Otwiera nowy, dynamiczny rozdział w wymianie kulturalnej między naszymi krajami, przybliżając polską kulturę nowym odbiorcom w Wielkiej Brytanii oraz Irlandii Północnej i przedstawiając Polkom i Polakom to, co najlepsze w UK. Sezon zapewni ponad 100 wydarzeń w ponad 40 miastach obejmujących wszystkie formy sztuki, zapewniając niezwykłe możliwości osobom indywidualnym, artystom i artystkom oraz instytucjom obu naszych krajów. mówi British Council CEO, Scott McDonald

Polska jest niezwykle ważnym punktem na mapie europejskiej kultury, z prężną i nowatorską sceną artystyczną. Od sztuki współczesnej i designu, przez muzykę eksperymentalną, teatr, film, aż po dynamicznie rozwijającą się scenę kulinarną. UK/Poland Season 2025 to wyjątkowa okazja, aby Brytyjczycy mogli dostrzec, jak bardzo współczesna Polska łączy szacunek dla bogatego dziedzictwa z otwartością na nowe zjawiska. Od marca do listopada 2025 roku polscy twórcy zaprezentują swoje prace w największych brytyjskich ośrodkach kulturalnych, budując mosty, które – mamy nadzieję – staną się zapowiedzią długotrwałej współpracy na przyszłość. powiedziała zastępczyni dyrektora Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, Magdalena Grabianowska

Wydarzenia w Polsce są organizowane i finansowane przez British Council, za program w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej odpowiadają Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Kultury Polskiej oraz British Council. Organizację Sezonu w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Polsce.

Więcej informacji znajduje się na stronie projektu.